هدف از ارائه هدايت گروه دانستن وظايف يك سرپرست قبل از اجراي برنامه ، در حين اجراي برنامه و بعد از اجراي برنامه مي باشد. اين مسئوليت در تيم و برنامه ها از اهميت ويژه اي برخوردار است. زيرا در واقع جان افراد هم در دست اوست . به اين دليل كه تصميم گيرنده نهايي سرپرست تيم است و اوست كه برنامه را هدايت مي كند و همه افراد تيم از او تبعيت مي كنند و همينطور نحوه اجراي برنامه چه از لحاظ كيفيت و كميت تا حدود زيادي به سرپرست بستگي دارد . و نتيجه گرفتن از برنامه براي نفرات تيم و خود سرپرست بدليل صرف هزينه و زمان مهم مي باشد .
از لحظه اي كه برنامه به ذهن يك فرد مي رسد و يا اجراي برنامه به عهده يك شخص گذاشته مي شود، مسئوليت سرپرستي او نيز آغاز مي شود و شروع به برنامه ريزي و طراحي برنامه مي كند.
وظايف سرپرست به سه قسمت تقسيم مي شود :
- وظايف قبل از اجراي برنامه
- وظايف در حين اجراي برنامه
- وظايف بعد از اجراي برنامه
وظايف سرپرست قبل از اجراي برنامه :
قبل از طراحي برنامه بايد هدف از اجراي آن مشخص گردد و طبق آن برنامه ريزي گردد. هدف از اين گونه طراحي ، سازماندهي و انجام پيش بيني هاي لازم جهت اجراي موفقيت آميز و لذت بخش يك برنامه كوهنوردي و اجتناب از خطرات بالقوه كوهستان مي باشد.
مي توان 3 عامل اصلي را براي طراحي و برنامه ريزي در نظر گرفت :
1 – طبقه بندي افراد
2 – طبقه بندي برنامه
3 – هزينه برنامه
1 – طبقه بندي افراد :
تمام افرادي كه خواهان شركت در برنامه هستند را مي توان طبقه بندي نمود. پس از طبقه بندي و با توجه به تواناييها مي توان براي صعود ديواره اي بلند نفرات را انتخاب كرد و يا راهپيمايي چند ساعته در دشتي سرسبز و صعود قله اي را پيشنهاد نمود. يك سرپرست مي تواند برنامه را طبق افراد شركت كننده تعيين و طراحي كند و يا بعد از تعيين برنامه، نفرات خود را براي برنامه طبق طبقه بندي آنها مشخص سازد.
واقع گرايي در طراحي و اجراي برنامه هاي كوهنوردي اصلي انكارناپذير است. نبايد تحت تأثير احساسات به منظور تأمين نظر دوستان، تسليم خواستهاي غيرمنطقي شده و تصميم گيري نمود. برخي گذشتها و يا بلند پروازي هاي غيرمعقول مي توانند خطر آفرين باشند. توجه كافي به قابليتهاي افراد علاوه بر تضمين سلامتي و موفقيت تيم، تجربه اي خوشايند و الگويي صحيح از يك صعود برنامه ريزي شده در ذهن تك تك شركت كنندگان به يادگار باقي خواهد گذارد.
مي توان افراد را بر حسب موارد زير طبقه بندي نمود:
الف) تجربه
ب) توان (روحي و جسمي)
الف) تجربه
استمرار در كوهنوردي مي تواند باعث افزايش تجربه گردد. بديهي است هوش ، دقت نظر ، مطالعه و تبادل نظر با ديگر كوهنوردان و افراد با تجربه مي تواند اين روند را سرعت بخشد.
نبايد فراموش كرد كه هميشه ميزان تجربه هر كوهنورد به سن و حتي سالهاي فعاليتش رابطه مستقلي ندارد بلكه كميت و كيفيت برنامه هاي موفق اجرا شده توسط وي و همچنين عملكردش در برنامه هاي گذشته و حال بهترين شاخص تجربه اوست.
ب) توان :
توان به معناي فعليت اجراي برنامه را مي توان به 2 قسمت تقسيم كرد : توان روحي و توان جسمي
2 – طبقه بندي برنامه :
برنامه هاي كوهنوردي داراي تقسيماتي است و يك سرپرست براساس اين تقسيم بندي برنامه خود را طراحي كند.
الف) مدت زمان اجرا
ب) ارتفاع
ج ) فصل
د) دشواري و سختي مسير(آشنايي با منطقه)
الف) مدت زمان اجرا:
زمان بندي و مدت زمان مورد نياز اجراي هر برنامه اي را مي توان تخمين زد. اگر در محاسبات دقت نكنيم احتمال دارد در اجراي برنامه با كمبود وقت و زمان موجه شده، مجبور شويم برنامه را ناتمام رها كرده، باز گرديم. تخمين مدت زمان برنامه مي تواند از اهميت خاصي برخوردار باشد. زيرا بر اساس آن مي توانيم مقدار تداركات لازم را با خود در برنامه ببريم و براي استفاده روزانه برنامه ريزي كنيم و همينطور نفرات خاص خود را تعيين كنيم. هر قدر مدت زمان اجرا و تعداد روزها افزايش مي يابد. نياز به پزشك و امكانات درماني و نيز برخي امكانات خاص نيز بيشتر مي شود.
ب) ارتفاع :
تنوع قلل، ارتفاعات گوناگون و شرايط اقليمي مختلف كه بر آنها حاكم است، كوهنوردان را ملزم مي سازد تا بر حسب توانايي تكنيكي (تيمي و فردي) و امكانات و ابزاري كه در اختيار دارند، برنامه ريزي نمايند.
با افزايش ارتفاع ، دما ، اكسيژن و فشار هوا كاهش يافته و صعود دشوارتر مي شود. به همين دليل بهتر است قبل از اقدام به صعود قلل مرتفع، سطح خود را در ارتفاعات كمتر و شرايط سهلتر محك زده و با آگاهي بيشتر نسبت به توانائيهاي خويش، عازم مناطق مرتفع شود.
نبايد فراموش كرد كه در ارتفاعات هميشه محاسبات قبلي درست از آب در نمي آيد. چون در كوهستان تغييرات دما و شرايط جوي شديدتر و سريعتر است و معمولاً آنها كه خود را آماده ساخته اند، سالمتر و موفقترند.
ج) فصل :
اطلاع از شرايط مختلف فصلهاي سال و تأثير آن بر كوهستان از لحاظ شرايط جوي، اختلاف دما و بارشها و همچنين اطلاع از مسيرهاي صعود در فصول مختلف از وظايف مهم يك سرپرست است كه با توجه به آنها و محدوديتي كه بوجود مي آورند ، برنامه ها را طراحي كند و درحين اجرا از آن موارد براي اجراي موفق برنامه استفاده كند .
معمولاً مسيرهاي صعود در تابستان و زمستان متفاوت هستند مسيري كه در تابستان يك ساعته به سادگي طي مي شود ، برفكوبي پرحجم و چند ساعته زمستانه، مي تواند آن را تبديل به مسيري وقت گير و بسيار دشوار و خسته كننده نمايد. يال وسيعي كه چمنزاري زيبا آن را پوشانده در زمستان مي تواند مستعد ريزش بهمن باشد .
د) دشواري و سختي مسير (آشنايي با منطقه) :
به لحاظ ساختاري ، قلل، رشته كوهها و مناطق مختلف، دشواري صعود يكساني ندارند. صعود يك كوه ممكن است از مسيري بسيار سهل و الوصول باشد و از جهتي ديگر نياز به زمان بيشتر ،سنگنوردي و يا در زمستان به لحاظ تشكيل بهمني بزرگ بسيار دشوارتر و خطرناك تر باشد.
عزيمت به منطقه و شناسايي مسير مورد نظر از محل و يا يال نزديك به آن در زمان مناسب ، عكسهاي شناسايي، گزارش برنامه هاي مكتوب، نقشه و كروكي منطقه و مسير يا كسب اطلاعات از كوهنورداني كه قبلاً به منطقه رفته اند پيش نياز برنامه ريزي سرپرست براي يك برنامه كوهنوردي است. در واقع بهتر است كوهنورد قبل از اقدام به صعود تا حد امكان مشكلات و محدوديتهاي مسير را شناسايي كرده و بداند با چه مسائلي مواجه خواهد شد. يقيناً شناخت مسير و منطقه، عملكرد كوهنوردي را بهبود بخشيده و او را از لحاظ رواني قويتر مي كند و قادر مي سازد تا در زمان بروز مشكلات و خطراتي مانند هواي خراب، گم كردن مسير ، حوادث و ... .
ايمن ترين و ساده ترين راه را انتخاب نموده و صحيح ترين تصميم را بگيرد. به لحاظ دشواري و يا شرايط خاص برخي از مسيرها ، نمي توان تعداد نفرات را به دلخواه مشخص نمود و مشكلات صعود، محدوديتهايي را به گروه ديكته مي كند . در صعود با طناب ، يك گروه 2 نفره سريعتر از گروه 3 نفره صعود مي كند. در برنامه اي كه نياز به برفكوبي زيادي دارد، 4 نفر راحتتر از يك گروه 2 نفره برفكوبي مي كنند و ... .
3 – هزينه برنامه :
معمولاً هزينه با مدت برنامه رابطه مستقيم دارد. مهمترين مواردي كه هزينه هاي هر برنامه اي را تعيين مي كنند عبارتند از :
الف) تداركات
ب)حمل و نقل اعضاء و بارها
ج) وسايل خاص
الف)تداركات
در برنامه هاي كوتاه مدت يكي دو روزه شايد اين مورد خيلي مهم جلوه نكند اما با افزايش روزهاي برنامه به يك يا چند هفته بطور قطع در هزينه و موفقيت تيم تأثير مي گذارد. تداركات مي بايد بر حسب فصل و شيوه صعود تهيه گردد.كم بودن تداركات نسبت به مدت زمان برنامه و نيز ناقص و يا نامرغوب بودن آنها مي تواند به برنامه و يا گروه آسيب رساند و جلوي موفق اجرا شدن برنامه را بگيرد. به طور مثال اگر مقدار مواد غذايي زودتر از موعد مقرر اتمام برنامه تمام شود و يا اگر در زمستان كبريتها از نوع نامرغوب انتخاب و خريداري شوند و يا خوب عايق بندي نشده و مرطوب شوند حتي با وجود هواي خوب و شرايط عالي همراهان صعود را با مشكل جدي روبرو خواهد كرد. مي توان در برخي برنامه ها مقداري از تداركات را قبل از اجراي برنامه و در شهر تهيه كرد و بقيه را در حين اجراي برنامه از شهرها، روستاها يا عشاير منطقه تهيه كرد.
انتخاب مناسب مواد غذايي با توجه به مدت زمان برنامه، فصل دشواري و نيز در صورت امكان تقريباً متناسب با ذائقه اكثريت گروه مي تواند در تأمين صحيح انرژي افراد مؤثرباشد و تا حدودي جلوي فشار زياد ناشي از تلاش جسماني شديد در ارتفاع و سرما را بگيرد.
و نيز سرپرست برنامه بهتر است از وارد بودن نفرات در شيوه استفاده از برخي وسايل تداركاتي و عمومي مانند چادر،چراغهاي خوراكپزي و روشنايي و غيره كه در برنامه مي تواند آسيب رسان باشند، مطمئن شود.
ب) حمل و نقل اعضاي گروه و بارها
توجه به ساعات حركت وسايل نقليه عمومي بين شهري اعم از اتوبوس، ميني بوس، قطار و هواپيما مي تواند در انتخاب بهتر وسيله حمل و نقل و ايجاد تناسب و تعادل بين بين وقت و هزينه راهنماي خوبي باشد. در برخي موارد تعداد زياد نفرات هزينه را كاهش مي دهد. به طور مثال زماني كه گروه محدوديت زماني دارد و يا منطقه فاقد سرويس عمومي بوده و نياز به كرايه نمودن وانت، جيپ و يا ميني بوس باشد.
معمولاً حجم بار برنامه هاي بلند مدت آنقدر است كه نفرات گروه ترجيح مي دهند از باربران محلي كمك گرفته و يا با چهارپاداران وارد معامله شوند.
ج) وسايل خاص
برخي وسايل جزو وسايل كوهنوردي حساب نمي شوند. مانند يخدان حمل مواد غذايي، قابلمه بزرگ و غيره كه گروه مي بايد آنها را تهيه كند. برخي ديگر بر حسب اجراي برنامه ها نياز به وسايل خاص دارد مانند تور و يا چادر مخصوص ديواره هاي بلند، طناب ثابت و ... .
به طور كلي مي توان وظايف سرپرست را قبل از اجراي برنامه به صورت زير خلاصه كرد:
1 – تعيين هدف برنامه
2 – طراحي و برنامه ريزي
3 - شناسايي منطقه مورد نظر
4 – پيش بيني مدت زمان اجراي برنامه
5 – تعيين نفرات شركت كننده در برنامه
6 – تعيين مسئول تداركات و مسئول فني و در صورت لزوم مسئوليتهاي ديگر (مسؤول مالي ، امداد ، راهنما و ..)
7 – تعيين نوع وسيله نقليه
8 – آگاه ساختن مسئولين گروه يا والدين و دوستان از كم و كيف برنامه
9 - تشكيل دادن يك يا چندين جلسه هماهنگي
10 – در صورت لزوم اجراي برنامه تمريني
11 – اطلاع از وضعيت آب و هوايي در طول اجراي برنامه
12 – تخمين هزينه برنامه و بهينه سازي
13 – كنترل تداركات برنامه و نيز وسايل فني
14 – اگر براي برنامه وسيله نقليه اي كرايه شده ، كنترل و اطمينان حاصل كردن از وضعيت فعلي آن و پيش بيني هاي لازم براي جاده ها
15 – اطلاع سرپرست از برخي مسائل افراد تيمش بخصوص بيماري هاي آنها
وظايف سرپرست در حين اجراي برنامه :
بديهي است كه بخش مهم وظيفه يك سرپرست از لحظه اجراي برنامه آغاز مي شود. البته اين بدان معنا نيست كه بخش قبلي از اهميت كمتري برخوردار است هرچه يك سرپرست قبل از اجراي برنامه پيش بيني هاي لازم را كرده باشد و برنامه را به شكل خوبي طراحي كرده باشد در حين اجراي برنامه از فشار كمتري برخوردار است و مي تواند به راحتي برنامه ريزي خود را به اجرا درآورد و اين قسمت از آن جهت مهم است كه از اين لحظه به بعد جان و سلامتي افراد گروه تا حدود زيادي در دست سرپرست است و نيز بتواند برنامه اش را طبق برنامه ريزي قبلي و موفق اجرا كند.
- در آغاز برنامه اوضاع روحي و جسمي نفرات و همچنين كوله و وسايل آنها و نيز وسايل عمومي را بايد كنترل كرد تا در حين اجراي برنامه مورد و يا مشكلي براي گروه پيش نيايد.
- آگاهي از كل اوضاع در حال جريان و كنترل آنها مي تواند جلوي خسارتهايي به برنامه را بگيرد.
- در برخي موارد گرفتن راهنماي محلي و با خبرشدن از اوضاع كنوني منطقه ضرورت پيدا مي كند ولي هميشه نمي توان به گفته ها و اطلاعات محليان اطمينان كرد به خصوص از بابت زمان بنديهاي برنامه ما در عين حال بايد به عقايد و رسوم آنها احترام گذاشت و افراد گروه را از اين بابت توجيه كرد.
- مسيريابي و شناسايي معابر از روي نقشه و اطلاعات قبلي گاه در برنامه ضرورت پيدا مي كند و ازآن جهت يك سرپرست بايد به اين فنون آگاهي داشته باشد.
- پيدا كردن محلهايي مناسب براي زمانهاي استراحت و نيز شب ماني و كمپينگ در احياي انرژي و رفع خستگي گروه مؤثر است و نيز تنظيم زمانهاي استراحت به موقع و كنترل آنها در اين مورد نقش مهمي را داراست.
- انتخاب صحيح نفراتي براي مسؤوليت جلوداري و عقب داري گروه بدين صورت كه اين نفرات از افراد برجسته و قوي گروه باشند تا بتوانند ريتم مناسبي براي حركت گروه بوجود آورند و نيز اين امكان را به سرپرست بدهند تا نظم خوبي براي تيم بوجود آورد و بتواند ابتدا و انتهاي گروه را كنترل نمايد.
- نظرات بر كار مسؤوليتي كه براي برنامه تعيين شده ، اعم از جلودار، عقب دار، مسوول فني، تداركات، مالي ، گزارش نويس و ... از وظايف مهم سرپرست است.
- يك سرپرست بايد در طول برنامه اطلاع دقيقي از وضعيت روحي و جسمي افراد داشته باشد و نيز از وضعيت امكاناتي آنها از بابت كوله، مواد غذايي و آشاميدني ها و ... با خبر باشد تا در موقع لزوم تدابير لازم را به كار برد.
- سرپرست يك تيم مي تواند اين توانايي را داشته باشد كه درگروه خود بين افراد ارتباط برقرار كند و نيز اگر خود سرپرست بتواند اين ارتباط را بين خود و اعضاء قوي تر سازد در كيفيت اجراي برنامه تأثير مثبت خواهد گذاشت.
- ايجاد نظم و هماهنگي و كنترل ريتم حركت گروه و نظارت بر حركت فرد و جلوگيري از پراكندگي آنان بهترين صعود را بوجود خواهد آورد
از لحظه اي كه برنامه به ذهن يك فرد مي رسد و يا اجراي برنامه به عهده يك شخص گذاشته مي شود، مسئوليت سرپرستي او نيز آغاز مي شود و شروع به برنامه ريزي و طراحي برنامه مي كند.
وظايف سرپرست به سه قسمت تقسيم مي شود :
- وظايف قبل از اجراي برنامه
- وظايف در حين اجراي برنامه
- وظايف بعد از اجراي برنامه
وظايف سرپرست قبل از اجراي برنامه :
قبل از طراحي برنامه بايد هدف از اجراي آن مشخص گردد و طبق آن برنامه ريزي گردد. هدف از اين گونه طراحي ، سازماندهي و انجام پيش بيني هاي لازم جهت اجراي موفقيت آميز و لذت بخش يك برنامه كوهنوردي و اجتناب از خطرات بالقوه كوهستان مي باشد.
مي توان 3 عامل اصلي را براي طراحي و برنامه ريزي در نظر گرفت :
1 – طبقه بندي افراد
2 – طبقه بندي برنامه
3 – هزينه برنامه
1 – طبقه بندي افراد :
تمام افرادي كه خواهان شركت در برنامه هستند را مي توان طبقه بندي نمود. پس از طبقه بندي و با توجه به تواناييها مي توان براي صعود ديواره اي بلند نفرات را انتخاب كرد و يا راهپيمايي چند ساعته در دشتي سرسبز و صعود قله اي را پيشنهاد نمود. يك سرپرست مي تواند برنامه را طبق افراد شركت كننده تعيين و طراحي كند و يا بعد از تعيين برنامه، نفرات خود را براي برنامه طبق طبقه بندي آنها مشخص سازد.
واقع گرايي در طراحي و اجراي برنامه هاي كوهنوردي اصلي انكارناپذير است. نبايد تحت تأثير احساسات به منظور تأمين نظر دوستان، تسليم خواستهاي غيرمنطقي شده و تصميم گيري نمود. برخي گذشتها و يا بلند پروازي هاي غيرمعقول مي توانند خطر آفرين باشند. توجه كافي به قابليتهاي افراد علاوه بر تضمين سلامتي و موفقيت تيم، تجربه اي خوشايند و الگويي صحيح از يك صعود برنامه ريزي شده در ذهن تك تك شركت كنندگان به يادگار باقي خواهد گذارد.
مي توان افراد را بر حسب موارد زير طبقه بندي نمود:
الف) تجربه
ب) توان (روحي و جسمي)
الف) تجربه
استمرار در كوهنوردي مي تواند باعث افزايش تجربه گردد. بديهي است هوش ، دقت نظر ، مطالعه و تبادل نظر با ديگر كوهنوردان و افراد با تجربه مي تواند اين روند را سرعت بخشد.
نبايد فراموش كرد كه هميشه ميزان تجربه هر كوهنورد به سن و حتي سالهاي فعاليتش رابطه مستقلي ندارد بلكه كميت و كيفيت برنامه هاي موفق اجرا شده توسط وي و همچنين عملكردش در برنامه هاي گذشته و حال بهترين شاخص تجربه اوست.
ب) توان :
توان به معناي فعليت اجراي برنامه را مي توان به 2 قسمت تقسيم كرد : توان روحي و توان جسمي
2 – طبقه بندي برنامه :
برنامه هاي كوهنوردي داراي تقسيماتي است و يك سرپرست براساس اين تقسيم بندي برنامه خود را طراحي كند.
الف) مدت زمان اجرا
ب) ارتفاع
ج ) فصل
د) دشواري و سختي مسير(آشنايي با منطقه)
الف) مدت زمان اجرا:
زمان بندي و مدت زمان مورد نياز اجراي هر برنامه اي را مي توان تخمين زد. اگر در محاسبات دقت نكنيم احتمال دارد در اجراي برنامه با كمبود وقت و زمان موجه شده، مجبور شويم برنامه را ناتمام رها كرده، باز گرديم. تخمين مدت زمان برنامه مي تواند از اهميت خاصي برخوردار باشد. زيرا بر اساس آن مي توانيم مقدار تداركات لازم را با خود در برنامه ببريم و براي استفاده روزانه برنامه ريزي كنيم و همينطور نفرات خاص خود را تعيين كنيم. هر قدر مدت زمان اجرا و تعداد روزها افزايش مي يابد. نياز به پزشك و امكانات درماني و نيز برخي امكانات خاص نيز بيشتر مي شود.
ب) ارتفاع :
تنوع قلل، ارتفاعات گوناگون و شرايط اقليمي مختلف كه بر آنها حاكم است، كوهنوردان را ملزم مي سازد تا بر حسب توانايي تكنيكي (تيمي و فردي) و امكانات و ابزاري كه در اختيار دارند، برنامه ريزي نمايند.
با افزايش ارتفاع ، دما ، اكسيژن و فشار هوا كاهش يافته و صعود دشوارتر مي شود. به همين دليل بهتر است قبل از اقدام به صعود قلل مرتفع، سطح خود را در ارتفاعات كمتر و شرايط سهلتر محك زده و با آگاهي بيشتر نسبت به توانائيهاي خويش، عازم مناطق مرتفع شود.
نبايد فراموش كرد كه در ارتفاعات هميشه محاسبات قبلي درست از آب در نمي آيد. چون در كوهستان تغييرات دما و شرايط جوي شديدتر و سريعتر است و معمولاً آنها كه خود را آماده ساخته اند، سالمتر و موفقترند.
ج) فصل :
اطلاع از شرايط مختلف فصلهاي سال و تأثير آن بر كوهستان از لحاظ شرايط جوي، اختلاف دما و بارشها و همچنين اطلاع از مسيرهاي صعود در فصول مختلف از وظايف مهم يك سرپرست است كه با توجه به آنها و محدوديتي كه بوجود مي آورند ، برنامه ها را طراحي كند و درحين اجرا از آن موارد براي اجراي موفق برنامه استفاده كند .
معمولاً مسيرهاي صعود در تابستان و زمستان متفاوت هستند مسيري كه در تابستان يك ساعته به سادگي طي مي شود ، برفكوبي پرحجم و چند ساعته زمستانه، مي تواند آن را تبديل به مسيري وقت گير و بسيار دشوار و خسته كننده نمايد. يال وسيعي كه چمنزاري زيبا آن را پوشانده در زمستان مي تواند مستعد ريزش بهمن باشد .
د) دشواري و سختي مسير (آشنايي با منطقه) :
به لحاظ ساختاري ، قلل، رشته كوهها و مناطق مختلف، دشواري صعود يكساني ندارند. صعود يك كوه ممكن است از مسيري بسيار سهل و الوصول باشد و از جهتي ديگر نياز به زمان بيشتر ،سنگنوردي و يا در زمستان به لحاظ تشكيل بهمني بزرگ بسيار دشوارتر و خطرناك تر باشد.
عزيمت به منطقه و شناسايي مسير مورد نظر از محل و يا يال نزديك به آن در زمان مناسب ، عكسهاي شناسايي، گزارش برنامه هاي مكتوب، نقشه و كروكي منطقه و مسير يا كسب اطلاعات از كوهنورداني كه قبلاً به منطقه رفته اند پيش نياز برنامه ريزي سرپرست براي يك برنامه كوهنوردي است. در واقع بهتر است كوهنورد قبل از اقدام به صعود تا حد امكان مشكلات و محدوديتهاي مسير را شناسايي كرده و بداند با چه مسائلي مواجه خواهد شد. يقيناً شناخت مسير و منطقه، عملكرد كوهنوردي را بهبود بخشيده و او را از لحاظ رواني قويتر مي كند و قادر مي سازد تا در زمان بروز مشكلات و خطراتي مانند هواي خراب، گم كردن مسير ، حوادث و ... .
ايمن ترين و ساده ترين راه را انتخاب نموده و صحيح ترين تصميم را بگيرد. به لحاظ دشواري و يا شرايط خاص برخي از مسيرها ، نمي توان تعداد نفرات را به دلخواه مشخص نمود و مشكلات صعود، محدوديتهايي را به گروه ديكته مي كند . در صعود با طناب ، يك گروه 2 نفره سريعتر از گروه 3 نفره صعود مي كند. در برنامه اي كه نياز به برفكوبي زيادي دارد، 4 نفر راحتتر از يك گروه 2 نفره برفكوبي مي كنند و ... .
3 – هزينه برنامه :
معمولاً هزينه با مدت برنامه رابطه مستقيم دارد. مهمترين مواردي كه هزينه هاي هر برنامه اي را تعيين مي كنند عبارتند از :
الف) تداركات
ب)حمل و نقل اعضاء و بارها
ج) وسايل خاص
الف)تداركات
در برنامه هاي كوتاه مدت يكي دو روزه شايد اين مورد خيلي مهم جلوه نكند اما با افزايش روزهاي برنامه به يك يا چند هفته بطور قطع در هزينه و موفقيت تيم تأثير مي گذارد. تداركات مي بايد بر حسب فصل و شيوه صعود تهيه گردد.كم بودن تداركات نسبت به مدت زمان برنامه و نيز ناقص و يا نامرغوب بودن آنها مي تواند به برنامه و يا گروه آسيب رساند و جلوي موفق اجرا شدن برنامه را بگيرد. به طور مثال اگر مقدار مواد غذايي زودتر از موعد مقرر اتمام برنامه تمام شود و يا اگر در زمستان كبريتها از نوع نامرغوب انتخاب و خريداري شوند و يا خوب عايق بندي نشده و مرطوب شوند حتي با وجود هواي خوب و شرايط عالي همراهان صعود را با مشكل جدي روبرو خواهد كرد. مي توان در برخي برنامه ها مقداري از تداركات را قبل از اجراي برنامه و در شهر تهيه كرد و بقيه را در حين اجراي برنامه از شهرها، روستاها يا عشاير منطقه تهيه كرد.
انتخاب مناسب مواد غذايي با توجه به مدت زمان برنامه، فصل دشواري و نيز در صورت امكان تقريباً متناسب با ذائقه اكثريت گروه مي تواند در تأمين صحيح انرژي افراد مؤثرباشد و تا حدودي جلوي فشار زياد ناشي از تلاش جسماني شديد در ارتفاع و سرما را بگيرد.
و نيز سرپرست برنامه بهتر است از وارد بودن نفرات در شيوه استفاده از برخي وسايل تداركاتي و عمومي مانند چادر،چراغهاي خوراكپزي و روشنايي و غيره كه در برنامه مي تواند آسيب رسان باشند، مطمئن شود.
ب) حمل و نقل اعضاي گروه و بارها
توجه به ساعات حركت وسايل نقليه عمومي بين شهري اعم از اتوبوس، ميني بوس، قطار و هواپيما مي تواند در انتخاب بهتر وسيله حمل و نقل و ايجاد تناسب و تعادل بين بين وقت و هزينه راهنماي خوبي باشد. در برخي موارد تعداد زياد نفرات هزينه را كاهش مي دهد. به طور مثال زماني كه گروه محدوديت زماني دارد و يا منطقه فاقد سرويس عمومي بوده و نياز به كرايه نمودن وانت، جيپ و يا ميني بوس باشد.
معمولاً حجم بار برنامه هاي بلند مدت آنقدر است كه نفرات گروه ترجيح مي دهند از باربران محلي كمك گرفته و يا با چهارپاداران وارد معامله شوند.
ج) وسايل خاص
برخي وسايل جزو وسايل كوهنوردي حساب نمي شوند. مانند يخدان حمل مواد غذايي، قابلمه بزرگ و غيره كه گروه مي بايد آنها را تهيه كند. برخي ديگر بر حسب اجراي برنامه ها نياز به وسايل خاص دارد مانند تور و يا چادر مخصوص ديواره هاي بلند، طناب ثابت و ... .
به طور كلي مي توان وظايف سرپرست را قبل از اجراي برنامه به صورت زير خلاصه كرد:
1 – تعيين هدف برنامه
2 – طراحي و برنامه ريزي
3 - شناسايي منطقه مورد نظر
4 – پيش بيني مدت زمان اجراي برنامه
5 – تعيين نفرات شركت كننده در برنامه
6 – تعيين مسئول تداركات و مسئول فني و در صورت لزوم مسئوليتهاي ديگر (مسؤول مالي ، امداد ، راهنما و ..)
7 – تعيين نوع وسيله نقليه
8 – آگاه ساختن مسئولين گروه يا والدين و دوستان از كم و كيف برنامه
9 - تشكيل دادن يك يا چندين جلسه هماهنگي
10 – در صورت لزوم اجراي برنامه تمريني
11 – اطلاع از وضعيت آب و هوايي در طول اجراي برنامه
12 – تخمين هزينه برنامه و بهينه سازي
13 – كنترل تداركات برنامه و نيز وسايل فني
14 – اگر براي برنامه وسيله نقليه اي كرايه شده ، كنترل و اطمينان حاصل كردن از وضعيت فعلي آن و پيش بيني هاي لازم براي جاده ها
15 – اطلاع سرپرست از برخي مسائل افراد تيمش بخصوص بيماري هاي آنها
وظايف سرپرست در حين اجراي برنامه :
بديهي است كه بخش مهم وظيفه يك سرپرست از لحظه اجراي برنامه آغاز مي شود. البته اين بدان معنا نيست كه بخش قبلي از اهميت كمتري برخوردار است هرچه يك سرپرست قبل از اجراي برنامه پيش بيني هاي لازم را كرده باشد و برنامه را به شكل خوبي طراحي كرده باشد در حين اجراي برنامه از فشار كمتري برخوردار است و مي تواند به راحتي برنامه ريزي خود را به اجرا درآورد و اين قسمت از آن جهت مهم است كه از اين لحظه به بعد جان و سلامتي افراد گروه تا حدود زيادي در دست سرپرست است و نيز بتواند برنامه اش را طبق برنامه ريزي قبلي و موفق اجرا كند.
- در آغاز برنامه اوضاع روحي و جسمي نفرات و همچنين كوله و وسايل آنها و نيز وسايل عمومي را بايد كنترل كرد تا در حين اجراي برنامه مورد و يا مشكلي براي گروه پيش نيايد.
- آگاهي از كل اوضاع در حال جريان و كنترل آنها مي تواند جلوي خسارتهايي به برنامه را بگيرد.
- در برخي موارد گرفتن راهنماي محلي و با خبرشدن از اوضاع كنوني منطقه ضرورت پيدا مي كند ولي هميشه نمي توان به گفته ها و اطلاعات محليان اطمينان كرد به خصوص از بابت زمان بنديهاي برنامه ما در عين حال بايد به عقايد و رسوم آنها احترام گذاشت و افراد گروه را از اين بابت توجيه كرد.
- مسيريابي و شناسايي معابر از روي نقشه و اطلاعات قبلي گاه در برنامه ضرورت پيدا مي كند و ازآن جهت يك سرپرست بايد به اين فنون آگاهي داشته باشد.
- پيدا كردن محلهايي مناسب براي زمانهاي استراحت و نيز شب ماني و كمپينگ در احياي انرژي و رفع خستگي گروه مؤثر است و نيز تنظيم زمانهاي استراحت به موقع و كنترل آنها در اين مورد نقش مهمي را داراست.
- انتخاب صحيح نفراتي براي مسؤوليت جلوداري و عقب داري گروه بدين صورت كه اين نفرات از افراد برجسته و قوي گروه باشند تا بتوانند ريتم مناسبي براي حركت گروه بوجود آورند و نيز اين امكان را به سرپرست بدهند تا نظم خوبي براي تيم بوجود آورد و بتواند ابتدا و انتهاي گروه را كنترل نمايد.
- نظرات بر كار مسؤوليتي كه براي برنامه تعيين شده ، اعم از جلودار، عقب دار، مسوول فني، تداركات، مالي ، گزارش نويس و ... از وظايف مهم سرپرست است.
- يك سرپرست بايد در طول برنامه اطلاع دقيقي از وضعيت روحي و جسمي افراد داشته باشد و نيز از وضعيت امكاناتي آنها از بابت كوله، مواد غذايي و آشاميدني ها و ... با خبر باشد تا در موقع لزوم تدابير لازم را به كار برد.
- سرپرست يك تيم مي تواند اين توانايي را داشته باشد كه درگروه خود بين افراد ارتباط برقرار كند و نيز اگر خود سرپرست بتواند اين ارتباط را بين خود و اعضاء قوي تر سازد در كيفيت اجراي برنامه تأثير مثبت خواهد گذاشت.
- ايجاد نظم و هماهنگي و كنترل ريتم حركت گروه و نظارت بر حركت فرد و جلوگيري از پراكندگي آنان بهترين صعود را بوجود خواهد آورد
- برخورد مناسب سرپرست با افراد گروه بر روحيه تيم تأثير بسياري خواهد داشت. هر عكس العملي از جانب او در نظر افراد جلب توجه خواهد كرد مانند چهره ي شاد ، عبوس ، نگران، گرفته و يا آرام و .... كه تيم بر آن تأثير مي گيرد و احساس شادماني، نگراني ، دلهره ويا آرامش خاطر را در گروه مي تواند بوجود آورد به خصوص در موقع دشوار و خطرناك توان روحي وجسمي افراد ممكن است تقليل يابد نقش سرپرست در اين مورد بسيار مهم خواهد بود و تعيين كننده تشويق ها و روحيه دادن ها و آرام كردن گروه در مواقع بحراني باعث خواهد شد تيم سلامت و شاداب برنامه را به اتمام رساند.
وظايف سرپرست بعد از اجراي برنامه :
معمولاً وظايف سرپرست با خاتمه برنامه تمام نمي شود، بلكه برخي كارها است كه بعد از اجراي برنامه سرپرست بايد بدانها توجه داشته باشد. دادن گزارش برنامه با نقشه و كروكي دقيق و با پيگيري كار نويسنده گزارش برنامه به گروه از آنجمله است.
پيگيري موارد مالي و برخي تصميمات در باب آنها و نيز برخي تداركات باقي مانده اطلاع حاصر كردن از اوضاع و سلامت افراد بعد از خاتمه برنامه پيگيري وسايل فني و عمومي برنامه و كنترل كردن آنها و بازگرداندنشان به گروه و يا صاحبانشان در صورت تمايل برگزاري جلسه پيشنهادات و انتقادات و بحث در مورد برنامه و ... .
بنابراين مي بينيم كه چه مسئوليت سنگيني برعهده سرپرست برنامه قرار دارد. ولي از هنرهاي يك سرپرست اين است كه بتواند برخي مسؤوليتها را به شكل صحيحي بين نفرات گروه تقسيم كند و خود مانند يك مدير بر كار آنها نظارت و كنترل داشته باشد و به آنها جهت و سود دهد.
افرادي كه براي مسؤوليت ها برگزيده مي شوند بايد هر لحظه سرپرست برنامه را در جريان كارها قرار دهد و گزارشي در اختيار سرپرست قرار دهد تا او بتواند طبق آنها برنامه بايستي آمار كامل و دقيق تداركات را بداند و سرپرست را در جريان آن قرار دهد و نيز تهيه تداركات برنامه بايد زير نظر سرپرست باشد و براي استفاده از آنها و تعيين مقدار سهميه روزانه (به خصوص غذايي) در طول مدت برنامه با سرپرست هماهنگي كند.
در حين صعود در صورت برخورد با مسيرهاي فني ، مسؤول فني برنامه مسؤوليت تيم را به عهده مي گيرد. بديهي است خود سرپرست مي توان مسؤول فني هم باشد. ممكن است سرپرستي بخواهد تمام مسؤوليتها را خود به عهده بگيرد در اين صورت سرپرست بايد از تبحر خاصي برخوردار باشد تا بتواند هم از عهده مسؤوليت هايش برآيد و همچنين وظيفه سرپرستش را خوب انجام دهد ولي اگر غير اين باشد خستگي و فشار شديدي را بايد تحمل كند كه اين باعث مي شود تمركز روي برنامه از بين برود و كنترل برنامه با مشكل مواجه شود و در برخي مواقع با خطر روبرو شود. برگزيدن كمك سرپرست مي تواند كمك و مشاور خوبي براي سرپرست باشد و نيز اگر احياناً اتفاقي براي سرپرست تيم رخ دهد تيم دچار مشل نشود و فردي وجود داشته باشد كه اين مسؤوليت را به عهده بگيرد.
در بعضي موارد آزاد گذاشتن برنامه و افراد مي تواند در جذابتر كردن برنامه رأي نفرات مؤثر باشد به شرطي كه سرپرست توانايي كنترل و جمع و جور كردن آن را داشته باشد. بديهي است كه اين مورد در شرايط خوب برنامه و منطقه امكان پذير است و همين مورد در شرايط دشوارتر مانند مه، مسيرهاي صخره اي و يا بهمن خيز مي تواند جان افراد را به خطر اندازد.
حال با توجه به آنچه گفته شد، مي توان خصوصيات يك سرپرست را به طور خلاصه به صورت زير بيان كرد:
پيگيري موارد مالي و برخي تصميمات در باب آنها و نيز برخي تداركات باقي مانده اطلاع حاصر كردن از اوضاع و سلامت افراد بعد از خاتمه برنامه پيگيري وسايل فني و عمومي برنامه و كنترل كردن آنها و بازگرداندنشان به گروه و يا صاحبانشان در صورت تمايل برگزاري جلسه پيشنهادات و انتقادات و بحث در مورد برنامه و ... .
بنابراين مي بينيم كه چه مسئوليت سنگيني برعهده سرپرست برنامه قرار دارد. ولي از هنرهاي يك سرپرست اين است كه بتواند برخي مسؤوليتها را به شكل صحيحي بين نفرات گروه تقسيم كند و خود مانند يك مدير بر كار آنها نظارت و كنترل داشته باشد و به آنها جهت و سود دهد.
افرادي كه براي مسؤوليت ها برگزيده مي شوند بايد هر لحظه سرپرست برنامه را در جريان كارها قرار دهد و گزارشي در اختيار سرپرست قرار دهد تا او بتواند طبق آنها برنامه بايستي آمار كامل و دقيق تداركات را بداند و سرپرست را در جريان آن قرار دهد و نيز تهيه تداركات برنامه بايد زير نظر سرپرست باشد و براي استفاده از آنها و تعيين مقدار سهميه روزانه (به خصوص غذايي) در طول مدت برنامه با سرپرست هماهنگي كند.
در حين صعود در صورت برخورد با مسيرهاي فني ، مسؤول فني برنامه مسؤوليت تيم را به عهده مي گيرد. بديهي است خود سرپرست مي توان مسؤول فني هم باشد. ممكن است سرپرستي بخواهد تمام مسؤوليتها را خود به عهده بگيرد در اين صورت سرپرست بايد از تبحر خاصي برخوردار باشد تا بتواند هم از عهده مسؤوليت هايش برآيد و همچنين وظيفه سرپرستش را خوب انجام دهد ولي اگر غير اين باشد خستگي و فشار شديدي را بايد تحمل كند كه اين باعث مي شود تمركز روي برنامه از بين برود و كنترل برنامه با مشكل مواجه شود و در برخي مواقع با خطر روبرو شود. برگزيدن كمك سرپرست مي تواند كمك و مشاور خوبي براي سرپرست باشد و نيز اگر احياناً اتفاقي براي سرپرست تيم رخ دهد تيم دچار مشل نشود و فردي وجود داشته باشد كه اين مسؤوليت را به عهده بگيرد.
در بعضي موارد آزاد گذاشتن برنامه و افراد مي تواند در جذابتر كردن برنامه رأي نفرات مؤثر باشد به شرطي كه سرپرست توانايي كنترل و جمع و جور كردن آن را داشته باشد. بديهي است كه اين مورد در شرايط خوب برنامه و منطقه امكان پذير است و همين مورد در شرايط دشوارتر مانند مه، مسيرهاي صخره اي و يا بهمن خيز مي تواند جان افراد را به خطر اندازد.
حال با توجه به آنچه گفته شد، مي توان خصوصيات يك سرپرست را به طور خلاصه به صورت زير بيان كرد:
- آشنايي با اصول ابتدايي كوهنوردي و سنگنوردي و يخ و برف و همچنين گذراندن برخي دوره ها از جمله جهت يابي، هواشناسي، خطرات كوهستان، نقشه خواني ، تغذيه ، كمكهاي اوليه و ... .
- كنترل رواني و روحي خود در طول برنامه
- تجربه شركت در چندين برنامه كوهنوردي
- اخلاق
- شناخت از خود (نقاط قوت و ضعف جسمي ، روحي و ...)
- كنترل رواني و روحي خود در طول برنامه
- تجربه شركت در چندين برنامه كوهنوردي
- اخلاق
- شناخت از خود (نقاط قوت و ضعف جسمي ، روحي و ...)
- انعطاف پذيري مشورت با افراد و يا برخي از آنها و تصميم گيري نهايي توسط خودش، اصرار نورزيدن بي مورد بر اجراي كامل برنامه در صورت غيرممكن بودن و يا خطر ريسك ننمودن
- در هنگام خطر خونسرد، قاطع و سريع باشد
- بايد آمادگي تحمل سخت ترين شرايط را داشته باشد
- واقع گرايي و تابع احساسات نشدن
- برخوردار بودن از توانايي روحي و جسمي بالا
- تا حدودي توان خلاقيت و مدير و مدبر بودن و قدرت كنترل
- قابليت پذيرش انتقاد و يا پيشنهاد از جانب افراد گروه
- در آخر بايد اين مورد را در نظر بگيريم كه هميشه نمي توان يك سرپرست كامل بود و امكان خطا و اشتباه وجود دارد و نبايد به خود غره شد و برنامه هايي اجرا كرد و افرادي با خود برد كه از حد توان ما خارج است بايد حد و حدود تواناييهاي خود را بدانيم و آن را قبول كنيم و برطبق آن برنامه ريزي كنيم،زيرا اگر خداي نكرده اتفاقي در برنامه اي كه ما سرپرست آن هستيم بيفتد موجب پشيماني ها و مسائل جبران ناپذيري خواهد شد،چه بسا كه كوهنوردان خوبي به همين دلايل كوهنوردي را كنار گذاشته اند.
- در هنگام خطر خونسرد، قاطع و سريع باشد
- بايد آمادگي تحمل سخت ترين شرايط را داشته باشد
- واقع گرايي و تابع احساسات نشدن
- برخوردار بودن از توانايي روحي و جسمي بالا
- تا حدودي توان خلاقيت و مدير و مدبر بودن و قدرت كنترل
- قابليت پذيرش انتقاد و يا پيشنهاد از جانب افراد گروه
- در آخر بايد اين مورد را در نظر بگيريم كه هميشه نمي توان يك سرپرست كامل بود و امكان خطا و اشتباه وجود دارد و نبايد به خود غره شد و برنامه هايي اجرا كرد و افرادي با خود برد كه از حد توان ما خارج است بايد حد و حدود تواناييهاي خود را بدانيم و آن را قبول كنيم و برطبق آن برنامه ريزي كنيم،زيرا اگر خداي نكرده اتفاقي در برنامه اي كه ما سرپرست آن هستيم بيفتد موجب پشيماني ها و مسائل جبران ناپذيري خواهد شد،چه بسا كه كوهنوردان خوبي به همين دلايل كوهنوردي را كنار گذاشته اند.
منبع : amouzeshtv.ir
عالی بود
پاسخحذفواقعا عالی بود
پاسخحذفعالی بود
پاسخحذف