كفشهاي كوهنوردي Mountaineering shoes
از قديم معروف بوده است كه پا قلب دوم انسان و مخصوصا كوهنوردان است. بنابراين كفش كه محافظ پا است از مهمترين وسايل و پوشاك كوهنوردي به شمار مي رود. كفش هاي قديم از چرم ساخته مي شد كه بنا به شرايط مورد استفاده ضخامت و تعداد لايه هاي چرم متفاوت بود. يكي از اشكالات كفش هاي چرمي زمستاني وزن بالاي آنها بود كه با اختراع لايه ها و پارچه هاي جديد با عناوين گورتكس ـ سيمپاتكس و تينسوليت تا حدي اين نقيصه جبران گرديده است. لايه گورتكس كه در انواع پوشاك زمستاني كوهنوردي نيز بكار مي رود داراي خاصيت يك طرفه بودن است؛ يعني تنها از يك طرف كاملا ضد آب و باد است و در نتيجه از داخل بخار و گرماي ناشي از تعرق و فعاليت را بخارج مي فرستد و از خيس شدن پوشاك زير و سرمازدگي جلوگيري مي كند. لايه سيمپاتكس نيز مانند گورتكس ضدآب و ضد باد و داراي قابليت تنفسي است. لايه تينسوليت نيز گرمازا بوده و در كفش هاي زمستاني و سنگين بكار مي رود. زيره كفش كوهنوردي نيز از لايه هاي مخصوصي ساخته مي شود كه معروف ترين آن ويبرام ايتاليا است. همچنين اخيرا لايه اي شوك گير نيز ساخته شده كه فشار ضربه هاي وارده به كف پا را كاسته و پا ديرتر خسته مي شود و در سرازيري زانوها كمتر آسيب مي بيند.
با توجه به پيشرفت هايي كه در زمينه ساخت كفش هاي كوهنوردي بدست آمده و به برخي از آنها در بالا اشاره شد؛ امروزه براي هر نوع برنامه كوهنوردي و براي هر فصل و منطقه كفش خاصي ساخته شده و مورد استفاده قرار مي گيرد و ديگر عنوان كفش هاي چهار فصل يا همه كاره دور از ذهن مي باشد. به عنوان مثال در كفش هاي مخصوص سنگنوردي نوع كفش براي مرد و زن و همچنين بسته به جنس و نوع سنگ متفاوت مي باشد.
بطور كل مي توان كفش ها را به 6 دسته بزرگ به شرح زير تقسيم كرد.
كفش صعودهاي هيماليايي يا اكسيديشن: كه سه پوش و يا دو پوش هستند. نوع دو پوش از يك كفش كوچك و تنگمثل كفش رشته كشتي كه بجاي بند داراي چسبك است تشكيل مي شود و اين كفش درون كفش اصلي كه بزرگتر است قرار مي گيرد. مي توان شب در داخل چادر و كيسه خواب كفش بيروني را از پا در آورد و از پوش داخلي به عنوان جوراب و يا كفش داخل چادر استفاده كرد. در نوع سه پوش علاوه بر اين دو كفش يك لايه گتر بلند نيز بر روي كفش قرار مي گيرد كه به دور كفش دوخته شده و تمام رويه و اطراف كفش را در بر مي گيرد. پوش دوم كفش يا از جنس چرم است و يا از جنس فايبرگلاس كه نوع اخير شبيه كفش هاي اسكي است.
كفش كوهنوردي سنگين يا هاي مونتين: در صعودهاي بلند زمستاني مانند ارتفاعات ايران بكار مي روند و داراي يك يا چند لايه فوق الذكر مي باشند وقابليت نصب كرامپون را هم دارند.
كفش كوهنوردي يا كفش نيمه سنگين كه براي سه فصل اول سال مورد استفاده قرار مي گيرد.
كفش كوهپيمايي يا تركينك: كفش هايي سبك است و براي صعودهاي يك روزه يا چند روزه سبك و كم ارتفاع بكار مي رود.
كفش راه پيمايي يا واكينك: براي مسيرهاي ساده و كفي استفاده مي شود. شبيه كفش هاي معمولي ورزشي و يا اسپرتكس هاي معروف مي باشند.
كفش سنگنوردي يا كتان سنگ: جهت صعودهاي داخل سالن و يا سنگنوردي طبيعي بكار مي رود.
نكات:
بعد از هر برنامه كفش را كاملا تميز كرده و داخل آن را با روزنامه پر كنيد تا هم رطوبت آن گرفته شود و هم حالت و فرم خود را حفظ كند.
هيچگاه كفش خيس را براي خشك شدن در برابر حرارت مستقيم مثل آفتاب و آتش قرار ندهيد.
اول فصل زمستان كفش چرمي را كاملا با پيه شتر و يا گوسفند چرب كنيد و محل دوخت ها را نيز با موم عسل بپوشانيد تا آب وارد كفش نشود.
هنگام شب خوابي در برنامه زمستاني كفش ها را با روزنامه پر كرده و داخل يك كيسه نايلني قرار داده و در انتهاي كيسه خواب قرار دهيد تا يخ نزند. در غير اينصورت صبح روز بعد به پا كردن كفشي مانند آهن غيرممكن است.
کوله پشتي Ruck Sack
در ميان وسايل كوهنوردي پس از كفش مهمترين وسيله كوله پشتي مي باشد؛ چون تمام وسايل موردنياز كوهنوردي براي صعود و فرود و شب خوابي در درون آن قرار مي گيرد. كوله پشتي ها از زمان قديم تا كنون دستخوش تغييرات فراواني شده اند؛ بطوريكه امروزه اگر براي اولين بار براي خريد كوله پشتي به يك فروشگاه وسايل كوه برويد شايد از ديدن سايزها و رنگها و اشكال مختلف آنها سرتان گيج رود! بنابراين لازم است با مشورت يك فرد خبره و با توجه به نيازتان كوله پشتي اي مناسب اختيار كنيد تا هميشه و در همه حال بهترين همدم شما باشد چون اگر شكل و اندازه كوله پشتي مناسب بدن و برنامه شما نباشد ممكن است بر اثر فشارهاي وارده بر شانه و ستون مهره ها براي هميشه از كوله پشتي و كوهنوردي و حتي از زندگي سير شويد برخي از كوله پشتي هاي قديمي كه امروزه نيز گاها استفاده مي شوند داراي يك زين فلزي در خارج از كوله پشتي هستند كه با پشت فرد در تماس است و چون بار را به تناسب بين شانه و پشت و كفل تقسيم مي كند براي باركشي هاي سنگين و حتي در موارد اضطراري براي حمل مجروح مناسب است. اشكال اين كوله پشتي ها وزن بيشتر و ارتفاع و پهناي زياد است. چون در مسيرهاي تنگ يا داراي شاخه هاي درخت و يا سنگنوردي بايد از كوله پشتي هاي باريكي استفاده كرد كه عرض آن بيشتر از بدن نباشد. كوله پشتي هاي قديمي داراي جيب هايي نيز در پشت و طرفين هستند كه مي توانيد وسايل ضروري و دم دست را در آنها قرار دهيد. ولي كوله پشتي هايي جديدتر كه بيشتر براي برنامه هاي فني و يا زمستاني بكار مي روند بجاي جيب هاي بيروني داراي يك جيب بزرگ در روي سر كوله پشتي هستند و بعضا نيز در بخش انتهايي كوله پشتي محفظه اي را جدا كرده اند كه داراي زيپ است و مي توان براي وسايل ضروري و يا كيسه خواب از آن استفاده كرد؛ در دو طرف و پشت كوله پشتي نيز بندهايي براي بستن وسايلي مانند فوم / زيرانداز و كلنگ و باتوم و كرامپون و ... تعبيه شده است.
جنس كوله پشتي ها: معمولا صد در صد ضد آب است كه در انواع جديد از پارچه هاي گورتكس كه سبكتر نيز هستند استفاده مي شود. رنگ حوله نيز مانند لباسها بايد بشكلي باشد كه متضاد با محيط برنامه مورد نظر شما باشد تا از دو كاملا به چشم بيايد كه اين مسئله در صورت گم شدن و يا مجروح و زمينگير شدن به جستجوگران كمك زيادي مي نمايد. بنابراين كوله پشتي ها معمولا به رنگ هاي قرمز و زرد و آبي ساخته مي شوند. نوعي از كوله پشتي ها كه به رنگ سبز و يا پلنگي هستند مخصوص شكارچيان و يا سربازان است كه مي خواهند در استتار باشند.
اندازه كوله پشتي ها: را بر حسب فضاي داخل آن و با واحد ليتر اندازه گيري مي نمايند كه معمولا از 30 تا 100 ليتر متفاوت است. كوله پشتي هاي 30 ليتري براي برنامه هاي يك روزه بدون وسايل خواب و يا دوچرخه سواري مناسب هستند كه البته نوع مخصوص دوچرخه آن داراي بندك نبوده و در آن نيز با يك زيپ بزرگ نيم دايره باز مي شود. هميشه كوله پشتي اي را انتخاب كنيد كه پس از قرار گرفتن تمام وسايل ديگر فضايي خالي نداشته باشد تا شكيل و خوش فرم به پشتتان بنشيند. اگر كوله پشتي بزرگتر باشد از فرم خارج شده و با لنگر انداختن موجب خستگي و آزار شما ميشود و اگر كوچكتر هم باشد كه مجبوريد مقدار زيادي از وسايل را به دور كوله پشتي آويزان كنيد و يا در دست بگيريد.
نوعي كوله پشتي نيز طراحي شده است كه مخصوص حمل كودك است و علاوه بر جاي مخصوص نشستن كودك كه در حمايت هم باشد و سقوط نكند داراي تعدادي جيب نيز براي وسايل ضروري است، امروزه كوله پشتي هاي مخصوصي نيز براي نوجوانان و بانوان ساخته مي شود كه متناسب با فيزيك بدني آنهاست بخشي از كوله پشتي كه با پشت فرد در تما است شايد مهمترين بخش باشد كه بايد مانع از چسبيدن كوله پشتي به پشت و عرق كردن شود.
كوله پشتي ها معمولا بند بزرگي در قسمت پايين دارند كه بدور كمر پيچيده مي شود و در حفظ تعادل موثر است. برخي نيز داراي بندكي مشابه و در جلوي سينه هستند كه تعادل بالاي كوله پشتي را حفظ مي كند ولي موقع صعود كه تنفس و حركت سينه زياد و سريع است بهتر است كه بسته نشود و فقط موقع پايين آمدن آنرا ببنديد.
كوله پشتي هاي باريك و لوله اي شكلي با جنس ضخيم نيز براي غار نوردي و آبشارنوردي (دره نوردي) ساخته شده اند كه مناسب مسيرهاي تنگ و خيس و خشن است.
موقع چيدن كوله پشتي وسايل سخت و فلزي را در تماس با بدنه كوله پشتي قرار ندهيد كه اگر در پشتتان باشد باعث آزار و اگر در اطراف باشد بر اثر كشيده شدن كوله پشتي به در و ديوار باعث پارگي كوله پشتي مي شود. وسايل را طوري بچينيد كه سنگين تر ها در نزديك پشت و بالاي كوله پشتي باشند و همچنين وسايل را به ترتيب استفاده داخل كوله پشتي قرار دهيد. در يك كلام كوله پشتي چيني خود يك هنر است كه با تمرين در شرايط مختلف روز و شب و هواي سر د و گرم و با دستكش هاي كلفت و ... بدست مي آيد. جاي وسايل را كاملا بخاطر داشته باشيد تا با چشم بسته هم بتوانيد وسيله موردنظر را بيابيد! مواد سوختي را در ظروف با در محكم و چند لايه پلاستيك قرار دهيد تا نشت آن باعث خرابي كوله پشتي و لباس و غذاها نشود.
توصيه: در خريد كوله پشتي و همه وسايل كوهنوردي چون با آسايش و حتي جان شما سر و كار دارد به قيمت فكر نكنيد و بيشتر به كيفيت و دوام و راحتي و وزن كم آن بها دهيد؛ همچنين وسايل خود را تخصصي نماييد و بدنبال كوله پشتي اي براي همه برنامه ها و يا كفشي براي همه فصول نباشيد.
كلام آخر هم اين كه بقول معروف بايد چند تا كوله پشتي را كهنه و يا پاره كنيد تا بتوانيد كوله پشتي مناسب خود را پيدا كنيد.
کيسه خواب Sleeping bag
كيسه خواب نيز از وسايل ضروري يك كوهنورد است كه بيشتر در برنامه هاي چندروزه كه احتياج به شب ماني در كوه دارد استفاده مي شود. خواب يكي از ضروريات انسان مخصوصا براي تجديدقوا مي باشد. بنابراين كيسه خواب راحت و نرم و گرم از اهميت بالايي برخوردار است.
كيسه خوابها به دو نوع پر و الياف تقسيم بندي مي شوند. كيسه خوابهاي پر كه حاوي پر قو هستند از قديم بسيار مورد توجه بوده اند. تنها نقيصه كيسه خواب پر اينست كه اگر خيس شود خشك شدن آن به زمان زيادي نياز دارد و خيس شدن در زمستان نيز برابر با يخ زدگي و يا مرگ است! براي رفع اين نقيصه الياف جديدي به شكل لوله هاي توخالي ساخته شده و در ساخت كيسه خوابهاي جديد و حرفه اي از آنها استفاده مي شود. اين الياف با وجود سبكي از حجم بالايي برخوردارند كه بسته بندي در كوله را كمي مشكل مي سازد. البته اين نقيصه نيز در الياف جديد به نام ترمولايت برطرف شده است.
چون كيسه خواب پر هنوز طرفداران زيادي دارد كمي درباره آن بيشتر توضيح مي دهيم. ميزان پر موجود در كيسه خواب بصورت درصد كرك و ساقه پر بيان مي شود. مثلا پر 60/40 يعني 40 درصد آن ساقه و 60 درصد آن كرك پر است. بدين ترتيب كيسه خوابهاي 70/30 و 80/20 و 90/10 و 95/5 نيز موجود است. كه اين نوع آخر بسيار حرفه اي و مخصوص صعودهاي بلند مي باشد. لازم بذكر است كه هرچه درصد كرك پر بيشتر باشد كيسه خواب گرمتر و سبك تر است.
دماي مطلوب كيسه خوابها نيز با سه دماي حداقل و راحت و حداكثر بيان مي شود. مثلا 10 و 17- و 25- درجه سانتيگراد يعني اين كيسه خواب براي دماي بين 10 درجه بالاي صفر تا 25 درجه زير صفر مناسب است ولي 17- درجه سانتيگراد راحت ترين و مطلوب ترين دماي آنست و نزديك به دماي حداقل از گرما و نزديك به دماي حداكثر از سرما اذيت خواهيد شد. دماي حداكثر يا نهايي تنها از يخ زدن اعضاي بدن جلوگيري مي كند و شما خواب خوبي در اين دما نخواهيد داشت. بنابراين در خريد كيسه خواب به دماي حداقل بيشتر توجه شود. ضمنا هر چه كيسه خواب درصد كرك بالاتري داشته باشد دماي متوسط آن به دماي حداكثر نزديك مي شود و اصطلاحا قويتر است.
و باز هم همان حرف تكراري كه با توجه به برنامه خود كيسه خواب را تهيه كنيد. يعني حداقل بايد دو كيسه خواب داشته باشيد يكي براي بهار و دماهاي بالاي صفر و يكي براي پاييز و زمستان و دماهاي زير صفر. تابستانها هم كه لخت مي خوابيد تا پشه ها دلي از غذا در بياورند.
كيسه خوابهايي كه در ايران موجود است تا حدود 45 ـ درجه سانتيگراد هستند و جوابگوي آب و هواي ايران هستند. هرچند مي توان با افزايش لباس و پوشيدن البسه پر نيز به گرماي بدن افزود.
در مورد طول كيسه خواب حتما از طول بدن شما بلندتر باشد تا در صورت نياز بتوانيد كفش و يا ظرف آبتان را شب در ته آن بگذاريد كه تا صبح يخ نزند.
در خانه و زماني كه از كيسه خواب استفاده نمي كنيد آن را بصورت باز از چوب لباسي آويزان كنيد تا پرهاي آن پف كند و اصطلاحا نشكند. چون شكستن پر و خوابيدن آنها بر روي هم از دماي كيسه خواب مي كاهد.
نكته: حتماً موقع خواب از لباس زير خشك استفاده كنيد. چون اگر تنها زيرپوش شما بر اثر تعرق خيس شده باشد و داخل ده تا كيسه خواب هم كه برويد باز سرما خواهيد خورد.
چادر كوهنوردي Tent
چادر جزو وسايل گروهي كوهنوردي و خانه متحرك كوهنوردي مي باشد. بطور كل چادرها به دو نوع كمپينگ و ارتفاع تقسيم مي شوند.
نوع كمپينگ مخصوص ارتفاعات پايين و نيمه اول سال مي باشد؛ نوع ارتفاع نيز براي ارتفاعات بالا و برنامه هاي نيمه دوم سال است. چادرهاي ارتفاع برخلاف چادرهاي كمپينگ داراي ارتفاع و وزن كمي مي باشند و معمولا به شكل گنبدي هستند كه با تيرك هاي سبك فلزي (آلومينيوم يا تيتانيوم) و يا فايبر گلاس مقاومت خوبي در برابر بادهاي تند ارتفاعات داشته و سريع برپا و يا جابجا مي شوند. جنس بدنه چادر ها معمولا از پارچه داراي قابليت تنفسي گورتكس مي باشد. چادرهاي ارتفاع و بعضا كمپينگ معمولا دوپوش هستند كه پوش خارجي آن ضدآب و باد و پوش داخلي گورتكس است. بين اين دو لايه نيز حدود 10 سانتيمتر فاصله براي تبادل هوا وجود دارد.
يكي از نكات مهم در استفاده از چادر، جلوگيري از تعرق آن است كه با تنظيم و باز كردن پنجره ها و يا دريچه هاي تعبيه شده در بدنه چادر امكان پذير است. همچنين درصورت يكي شدن دماي داخل و خارج چادر بر روي بدنه داخلي بر اثر تنفس و بازدم افراد برفك ايجاد مي شود كه با گرم شدن هوا در نزديكي صبح تبديل به آب شده و همه وسايل داخل چادر را خيس مي كند و خيس شدن كيسه خواب و لباس هاي پر در زمستان يعني اول بدبختي و دردسر.
چادرهاي ارتفاع كه معمولا از 1 تا 4 نفر ظرفيت دارند با داشتن پوش دومي بزرگتر از خود چادر، داراي دو بخش اضافي در جلوي دو در چادر است كه يكي بعنوان انبار وسايل و لوازم غيرضروري براي خلوت شدن داخل چادر و از فضاي ديگر نيز بعنوان آشپزخانه بمنظور جلوگيري از كثيف شدن و يا آتش سوزي داخل چادر استفاده مي شود
